grondstof

Koud nachtje rond het vriespunt geweest en in het zonnetje nu warmt het wat op. Beplanting eruit, kluiten scheuren en vitale delen weer terug planten. De dikke witte wortels van het kweekgras peuter ik er met zorg tussenuit en de zaailingen van Ruit en Witte toorts bewaar ik zorgvuldig om tussen de grote groepen vaste planten in te passen. Zit met m’n handen in de grond en ik ruik de grond. Het leven wat ik tussen de korrelige grond en kluitjes vind boeit me. De regenwormen kom ik veelvuldig tegen ze zitten nog niet dieper als 20cm, enkele bruin en geel gekleurde huisjesslakken hebben hun huis dichtgemetseld om bevriezing te voorkomen, hier en daar wat pissebedden en een kluitje van 3mm grote naaktslak-eitjes.  Ook een mol heeft zich wat eerder in het jaar uitgeleefd maar is daarna gevangen of vertrokken, de achter gelaten holle ruimten zijn al een tijd niet meer in gebruik. De getekende en ingekleurde schoolplaat van de lagere school waar Momfert een vrolijke kop heeft, de doorsnede van de bodem met al z’n leven, ik herinner ‘m nog goed. De grond  aanschouw ik als het voedselmagazijn van de planten, allerlei lekkernijen die zorgvuldig klaar gemaakt worden door het grotere en kleinere bodemleven.

Als kind had ik het idee dat als ik een plant in de grond zette en met m’n handen aandrukte ik mijn energie doorgaf aan de plant, zodat deze het gemakkelijker zou hebben bij het aangroeien op z’n nieuwe plek, deze band met plant en grond is gebleven. Meerdere volkeren en religies hebben een band met grond en bodem. De Aboriginals (Australië) bijvoorbeeld beschouwen de grond als heilig, één van de belangrijkste bestaansvoorwaarden van de natuur waarvoor zij zich verantwoordelijk voelen en waarvan zij als vanzelfsprekendheid deel uitmaken (overigens net als wij). Eén van de vele van deze nomadenstammen had een specifieke verbinding. Als men doortrok naar een volgende plek groef men zichzelf in en gaf hiermee de energie terug die hij/zij tijdens het verblijf had opgedaan, de overtuiging was dat je dan helemaal schoon op een nieuwe plek begint en die energie volledig kan ontvangen. In gedeelten van Rusland wordt nog steeds in de grond gewoond, contact met de aarde is voor hen een voorwaarde.

Grond is veen, klei, zand en een combinatie hiervan. Als natuurvorser ken ik het; soppen door het zompige veen, zwoegen door de natte modderige klei, slepen door het mulle zand. Klei en zand zijn ook bouwstoffen, gebakken klei in de vorm van dakpannen, metsel- en straatklinkers, zand als basismateriaal voor cement, beton en kalkproducten. Beeldend Kunstenaars kunnen kiezen uit de vele soorten klei en zand, het materiaal inspireert; het is kneedbaar, beweeglijk en drie-dimensionaal Veen heeft/ had geen functie als bouwstof, hoewel; waar men zo’n 700 jaar geleden een houten woning wilde bouwen in veengebieden werd er opgehoogd met veenplaggen, het verzwaarde de ondergrond niet (zand wel) en omdat het sloot- en grondwater nog niet weggepompt werd klonk het veen niet in, het huis bleef redelijk recht staan. Frappant is dat klei en zand niet verdwijnen, veen wel, we hebben al een heleboel als brandstof gebruikt en er zijn al vele kubieke meters verdwenen door inklinking. Grond heeft een geweldige isolerende functie, in berggebieden gebruiken architecten die eigenschap graag door een deel van de woning in de grond te bouwen en sowieso bouwen wij al eeuwen huizen met kelders. Grotere buitens/ kastelen hebben/ hadden ijskelders die het bevroren ijs van de winter tot ver in het voorjaar bruikbaar hielden.

In vormen en functie van tuinen en landschappen speelt grond een grote rol. Mooi voorbeeld hiervan is de Engelse Ha-Ha, deze is bedacht als functie en is goed toegepast een schoonheid in het landschap. Doel is om het uitzicht over het landschap niet te onderbreken door een hekwerk, zodat het vee zo dicht mogelijk naar wens kan naderen tot de woonkamer. Overigens goed bruikbaar in ons landje leert de ervaring!

Een indrukwekkend beeld van grond in vorm en functie zijn ook de getrapte rijstvelden tegen de helling in Indonesie, ontworpen voor functie en een voorbeeld voor landschapskunst.

Ons klei en zand zijn geweldige materialen voor sculpturale grondlichamen; de dijken, de gestabiliseerde wegen, geluidswallen, maar ook de fraaiere golfbanen; beklede stuifduinen met pauzes van water en groen. Je kan dus zeggen dat veel gevormde grond met functie te maken heeft en als creatief ga je op zoek naar het zichtbaar maken voor eenieder van deze schoonheid.