De afgelopen periode kwam ik meerdere soorten paddenstoelen en zwammen tegen. Prachtige vormentaal met altijd een dak! De stelen, een bolle peervorm of zo slank als een lucifer. De hoedjes als de neus van Cyrano, of fragiel als de gewelfde rok van een klassiek danseres.
Architectuur in sculptuur
De boeiende meervoudige vormen van paddenstoelen en zwammen vind je terug in aansprekende architectuur. Er zijn direct herleidbare voorbeelden zoals het kerkje Notre Dame du Haut in Ronchamp van de architect le Corbusier. Het kerkje heeft organische vormen, niet direct te duiden als gerelateerde vorm maar wel voelbaar als mystieke kracht, iets wat ik ook kan ervaren als een paddenstoel of zwam me verrast. Het Museum of Modern Art in Rio de Janeiro van de hand van Oscar Niemeyer heeft een uitgesproken paddestoelenvorm. Rem Koolhaas heeft wandelend in het bos eens naar boven gekeken en zag toen het penthouse van het Byzantium (Amsterdam) vastgekleefd aan een stam.
Nôtre Dame du Haute Ronchamp le Corbusier
Museum of modern Art Rio de Janiero Oscar Niemeyer
Byzantium Amsterdam Rem Koolhaas
Verrassende symbiose
Paddenstoelen en Zwammen vind je bij toeval, het verrast en fascineert. Ze kunnen er ineens staan, gisteren liep je hier ook en toen was er nog niets en nu! een eenling aan de voet van een Els of een hele cirkel rond; de heksenkring. Bovengronds los verspreide exemplaartjes in een cirkel, ondergrond verbonden met een vernuftig draadjesstelsel (Mycelium).
Waar zij zo’n plezier in hebben is verteren, verrotten, afbreken. Soms fris geurende lucht, soms vochtig muf. Toch heeft deze groep organismen alles in zich wat het boeiend maakt ze te gebruiken. Je kunt ze niet planten, maar wel de omstandigheden scheppen zodat de veelvormige vruchtlichamen er als een verrassing ineens zijn. Op dunnere en dikkere stammen op elkaar of los, in de schaduw, waar het vroeg in het najaar al vochtig is zijn er na een jaar al wat pioniers, vooral zwammen. Daarna gaat het snel, insecten doen lekker mee en langzamerhand zie je een heel landschap van zwammen ontstaan. Is je tuin groter en kan je een bos(je) creëren dan zullen de paddenstoelen snel volgen door elk jaar veel afgevallen blad te verspreiden. Weer een (paar) jaar later komen er paddenstoelen die zullen gaan leven in symbiose met de boomwortels.
In 2018 op een dag in November bezocht ik een park in Berlijn. In een uithoek trof ik een aangelegd natuurlandschap met daarin een deel met hoofdzakelijk paddenstoelen, zwammen, varens, mos en water. Verschillende hardere- en zachtere houtsoorten waren op elkaar gestapeld onder bomen, soms met enige structuur zoals je het in je eigen haardhok doet en soms als takken vallend over elkaar heen. Naast en tussen de dikke groene tapijten van varens en mos stonden en zaten meerdere verschillende paddenstoelen en zwammen, soms op elkaar geklit , soms als éénling. Wit, grauw, rood met witte spikkels, kastanjebruin, oranje, geel, een bonte diversiteit. Dit was gestimuleerd door drogere en vochtiger plekken, door jong en bejaard afstervend hout, van de harde soorten Acacia, Eiken en Tamme Kastanje en van de zachtere soorten, Wilg, Beuk en Linde. Vochtige geuren, slechts lichtstrepen door een filterend groen- en bruingetint bladerdak, en de hoofd- en bijrolspelers die een plekje via hun mycelium veroverd hadden. Het was een bijzondere sfeer die vrij zeldzaam voorkomt, dus nam ik me voor in passende situaties de omstandigheden voor zwam- en paddenstoelen in m’n projecten toe te gaan passen. Zo terug kijkend véél te weinig gedaan tot nu toe, dus binnenkort…
