zintuigen
Als ik een wandeling in een bos maak, in een weiland of langs het strand overkomt me steeds dat ik me alleen voel met de ‘elementen’, en hetgeen wat ik zie wat op dat moment dicht bij me is. Het frisse gras onder m’n voeten, de ruige stam van een boom, het aanspoelende water wat zich ook weer terugtrekt en daarbij het bewegen van de wind, de lichtere plekken door de zon en het bolle geluid van de golven. Dit brengt een diepe rust en soms na zo’n half uur word ik weer afgeleid door gedachten over de dingen die sowieso in m’n kop zitten. Toch dringen die dan bij mij niet zo hard aan zodat ik kom tot voor mij belangrijke beschouwingen van dat moment. Er is alle tijd, ik kijk, ik raak van alles aan, ik luister en ruik het seizoen.
Vaak komt dan ook die ontmoeting langs met Schloss Freudenberg; een plek waar je weer bewust wordt van al je zintuigen op een vanzelfsprekende manier, steeds weer die Aha-Erlebnis. De eerste keer was ik er in 2002. Het was nog in ontwikkeling. Ik was daar met anderen van diverse makelij, kortgezegd kinderen op leeftijd met een zeer brede creatieve aanleg en een job waarin je dat hard nodig hebt. Voor mij blijven Thomas Rau en Pim van de Berg hierin dichtbij mij als inspirators van deze groep.
Na er nu alweer drie keer te zijn geweest wil je er toch wéér heen. Je ontdekt daar je fysische en psychische zijn en raakt hier nooit op uitgekeken. Daarbij heb je geweldige lol met elkaar; ieder reageert impulsief als hem/ haar weer wat gewaar wordt door de uitdaging in het spel wat je aan gaat.
Schloss Freudenberg werd ontworpen door Paul-Schultze-Naumburg (1869-1949), een vooral in Duitsland gerespecteerde architect die de ontmoeting beschrijft met zijn opdrachtgever James Pitcairn-Knowles (1863-1954), een zoon uit een steenrijke Schotse familie. Zijn vrouw Marie-Eugénie-Guérinet Victoria was een dochter van Napoleon III.
James was een niet onverdienstelijk kunstenaar, voornamelijk in opdracht van de adel werkend als portraiteur. Pitcairn-Knowles vertelt de architect dat hij tot dan onaangenaam verrast was door de schetsen die hij van andere architecten had gezien; te pompeus met teveel versieringen. Zijn doel was een zogenaamd ‘Schloss’ met een meer eenvoudige strenge stijl, een opstap naar een nieuwe tijd (eeuwwisseling). De architect schrijft over hem als een jonge idealist (James is dan 39) met zijn eigen wereld en een verrassend overtuigd artistiek instinct. Ook zijn vrouw heeft haar eigen creatieve overtuigingen en in hun besprekingen laten beiden zich vaak wegvoeren in een veronderstelde fantasiewereld. James laat ook schetsen zien bij hun opvolgende besprekingen en Paul Schultze is hiervan onder de indruk ondanks dat de ideéen wat knullig zijn uitgewerkt.
Uiteindelijk vertaald hij deze schetsen van de jonge schilder die uitmonden in een klein ‘kasteel’ met koel en strak uitgemeten dimensies, een drang naar een stijl zonder tierlantijnen (zoals later ook Bauhaus en De Stijl). Geen happy-end; het huwelijk loopt na 3 jaar op de klippen…
Nadat de Schot en zijn Franse schoonheid het kasteel verlaten hebben staat het enige tijd leeg. Daarna wordt het voor verschillende functies een onderkomen zoals; hotel officers´ mess, vakantiehuis voor kinderen, kantoor voor de strijdkrachten, Amerikaanse soldatenclub en een laatste periode voor the international Pentecostal Church. Tijdens deze gebruikers wordt nogal ingegrepen en geweld gedaan aan het gebouw. Dan wordt het gebouw verlaten en staat het nog enige decennia leeg afgezien van enkele kortstondige bewoning.
Het raakt in verval totdat in 1993 Matthias en Beatrice Schenk de klasse van de plek en de gebouwen zien. Met een groep van kunstenaars, natuurvorsers, ambachtslieden en pedagogen vormen zij het park, de natuur en het slot om naar een ervaringsveld voor zintuigen, ziel en denken.
Het Schloss van voorheen James en Eugénie-Marie wordt exact in oude staat terug gebracht door echtpaar Schenk en deze groep, en het landschap wordt waar nodig opgeschoond van overwoekeringen.
Als ik nu het gebouw binnen treed zie ik grote open ruimten waar op een knappe manier, verbonden met het gebouw, natuurkundige experimenten staan, liggen en hangen. Je wordt uitgenodigd om er zelf mee aan de slag te gaan! Een perspex-bijenkast is aan de muur naar buiten gemonteerd zodat je de drukke bijen naar binnen ziet vliegen en achter het perspex aan het werk kan zien met het bouwen van raten en opslaan van honing. Geschilderde illustraties, boeiende spreuken en wijsheden op de muren zoals; ‘The hand is man’s exterior brain’ (Emmanuel Kant 1724-1807) of ‘Magic is believing in yourself, if you can do that, you can make anything happen’ (Johann Wolgang Goethe 1749-1832).
De plek buiten ervaar ik als fenomenaal; de natuur heeft zijn gang mogen gaan en de tijdens de bouw van het Schloss ingeplante bomen zijn tot bijna 100 jaar en meer uitgegroeid. De daarnaast gesneuvelde exemplaren, liggend en staand gestapeld als een kreukelig stammenveld dagen uit om te klimmen en balanceren. Het kasteeltje ligt in een ruime open plek die door deze kapitale bomen omgeven wordt. Daarachter open landschappen op de heuvel wat fascinerend uitzichten oplevert.
Bewust worden van je zintuigen dus, op deze plek. Aan het begin van The Barefoot Path trek ik m’n schoenen en sokken uit, doe mijn ogen dicht om me meest bewust te worden van wat ik voel, en geef m’n maatje mijn hand. Zij leidt mij over een prikkelend blotevoetenpad, steeds weer een andere ondergrond waardoor ik mijn hele lijf gewaar wordt. Of de reuzegong, die door het diepe harde geluid in mijn hoofd zit; als ik het geluid stop door de gong vast te pakken komt het geluid nog een keer over me heen en is het daarna doodstil… De waterbak, waar ik mijn handen over de handvatten strijk en het water opspringt in een ritme. Tussen de bomen hangt een steen van zo’n 100 kilo aan een dik touw. Als ik onder de steen ga liggen en deze krijgt een flinke zwieper zodat ie over me heen suist, voel ik een bijzonder contact tussen hemel en aarde (nee, dit is geen zweeftaal). Contact met de natuur, met hemel en aarde en jouw zintuigen die verborgen liggen voor een bewustwording. Dat blijft boeien, ik denk dat ik binnenkort maar weer eens naar Wiesbaden ga…
Nu even terug naar dat moment waarop ik hieraan dacht… Er is alle tijd, ik kijk, ik raak van alles aan, ik luister en ik ruik het seizoen, mijn zintuigen geprikkeld. Dát wil ik ervaren als ik door een tuin loop of gewoon op dat kleine plekkie; ik zit en geniet.
Schloss Freudenberg in Wiesbaden; boeiend voor jong en oud waar je door meer dan 100 ‘verrassingen’ geprikkeld wordt zowel buiten als binnen het kasteel. Ga buiten een vakantietijd dan wordt je nog meer gewaar…
