abdij Sint Benedictusberg, Vaals, Hans van der Laan

Zaterdagavond verjaardagsfeestje, ik raak met een vormgever aan de praat en vertel hem enthousiast over het ultieme moment die middag van vele puttertjes in een zware betonnen schaal die zich vermaakten met water; wat een schitterend geweld!                        Vaak loop ik langs dat vogelbad, het is een plek van gras, groen en water; een serene groene ruimte waar de massieve schaal tot z’n recht komt.

De manier waarop ik over de schaal en z’n plek vertel doet hem denken aan de architect Dom (Hans) van der Laan. Daar word ik blij van want ook ik heb meerdere werken van deze architect/ Monnik gezien en er overvalt me direct weer dat gevoel van respect wat ik ook had toen ik zijn werk bestudeerde. Hans van der Laan die uit een architectenfamilie kwam was een selfmade-man. Hij ging naar meer op zoek in de architectuur en kwam uit bij wat je volgens hem en vele anderen perfecte architectuur noemt; een vorm van minimalisme. Mijn gesprekspartner gaf aan dat dit een vervuilde term is. Veel effect-architectuur wordt nu minimalisme genoemd, maar hier kan niet van een diepgang, een zielsverwantschap gesproken worden.  “Je kan Van der Laans werk het beste omschrijven als zintuiglijke architectuur, waar beleving centraal staat.”  Zelf zie ik dat als gebouwen waarbij het is of ze er altijd hebben gestaan en waarin je iets spiritueels overkomt. Het gebouw heeft geen ego en je voelt de menselijke maat binnen en buiten. De verhoudingen kloppen van de ruimtes en de gebouwde massa. De gebruikte materialen zijn verbonden met elkaar en zijn de basis van de grondvorm. Het is een andere vorm van architectuur, die voor kloosters, kerken en musea. In enkele hier genoemd ben ik geweest. Als je alle stoelen, banken, tafels, lampen, expositie, etc weghaalt wordt het kunstwerk nog meer zichtbaar. Daar dan te zijn is als een bijzonder moment in het universum.

Als Zondag in Podium Witteman cellist Alexander Warenberg en pianist Giuseppe Guarrera  een geweldige Andante van Sergei Rachmaninoff  ten gehore brengen, denk ik terug aan dit gesprek en onze uitwisseling. Ik snap m’n associatie…

naschrift;

Hierboven benoem ik;  ‘De verhoudingen kloppen van de ruimtes en de gebouwde massa. De gebruikte materialen zijn verbonden met elkaar en zijn de basis van de grondvorm’. Dit is hetgeen rust in beleving geeft voor ieder. De Egyptenaren hadden dit al door en paste het toe in de pyramides. De Griekse wijsgeer Euclides beschreef de Gulden Snede.  In de middeleeuwen vond Leonardo Fibonacci de clou in zijn getallenreeks en de beroemde ‘komma’. Leonardo da Vinci kwam met de Vitruviusman.

In de vorige eeuw zijn  twee groten onder de architecten weer verder gekomen met een vereenvoudigde uitleg; de modulor van Le Corbusier en ‘het plastisch getal’ van Dom van der Laan.

Wat mij opvalt is dat men in de uitleg door verschillenden niet of gering ingegaan wordt op het driedimensionale en de huid van het materiaal. Deze zijn aanzienlijk van invloed op de verhoudingen. Bijvoorbeeld; een dikte van een muur doet er toe, en de verhouding van eenzelfde dikte waar de wand van hout is, heeft een andere invloed. Er is daardoor een eindeloze reeks van varianten. Eigenlijk komt het er op neer dat de kunde en gevoeligheid van de bedenker hiervoor het meest belangrijk is.                                                                                   

In ons groenarchitectuurvak hebben we de taak om in deze verhoudingen ook de struik, boom, etc, toe te passen, die doorgroeit en steeds van gedaante wisselt én daardoor het geheel (verhoudingen) versterkt… Wat een mooie opdracht.

stellingen vd Laan:

Door de expressiviteit wordt de functionele vorm als het ware veredeld

De regels van het plastisch getal dat aan de grondslag van de expressiviteit der vormgeving ten grondslag ligt kan door de eenvoudige grondvorm van al deze dingen een grote veredeling krijgen